Την τρίτη αιτία θανάτου στους νέους παγκοσμίως αποτελούν οι αυτοκτονίες με ποσοστό θνησιμότητας 12%, σύμφωνα με στοιχεία (2014) του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) και του Παγκόσμιου Παρατηρητηρίου Υγείας του Οργανισμού (2016). Το 2015 σημειώθηκαν 788.000 θάνατοι από αυτοκτονία παγκοσμίως (10,7 άτομα ανά 100.000 πληθυσμού), ενώ το 2012 οι αυτοκτονίες αποτελούσαν τη 15η αιτία θανάτου. Οι άνδρες αυτοκτονούν τρεις ή και περισσότερες φορές πιο συχνά σε σχέση με τις γυναίκες, ενώ οι περισσότεροι θάνατοι από αυτοκτονία αφορούν ηλικίες 15-49 ετών.
Η Ευρώπη είχε τα υψηλότερα ποσοστά αυτοκτονιών το 2015, με αναλογία 14,1 ανά 100.000 πληθυσμού ενώ τα χαμηλότερα είχε η Μέση Ανατολή (3,8/100.000). Η Ελλάδα έχει από τους χαμηλότερους δείκτες θνησιμότητας από αυτοκτονία παγκοσμίως. Σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat, τo 2014 η Ελλάδα μαζί με την Κύπρο είχε από τους χαμηλότερους δείκτες θνησιμότητας από αυτοκτονία (περίπου πέντε άτομα ανά 100.000 πληθυσμού) μεταξύ των χωρών της ΕΕ, ενώ στη πρώτη θέση ήταν η Λιθουανία (32/100.000).
Τα στοιχεία αυτά παρουσίασε στη διάρκεια του 27ου Ιατρικού Συνεδρίου Ενόπλων Δυνάμεων ο ψυχίατρος/επίατρος στο 424 ΓΣΝΕ, Κωνσταντίνος Ράντης, σε ομιλία του με θέμα “Αυτοκτονικότητα -Αυτοκτονίες”.
Οι αυτοκτονίες στις ένοπλες δυνάμεις
Σύμφωνα με τον κ. Ράντη, οι αυτοκτονίες είναι είναι υπαρκτό πρόβλημα και στις ένοπλες δυνάμεις σε παγκόσμιο επίπεδο, ενώ στους παράγοντες κινδύνου συμπεριλαμβάνονται και οι ιδιαιτερότητες της στρατιωτικής ζωής.
Όπως ανάφερε ο κ. Ράντης, στις αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις οι αυτοκτονίες αποτελούν την δεύτερη αιτία θανάτου του εν ενεργεία προσωπικού και το 2008 για πρώτη φορά η συχνότητά τους ξεπέρασε εκείνη του γενικού πληθυσμού. Σύμφωνα με στοιχεία του υπουργείου Άμυνας των ΗΠΑ το 2015 κατεγράφησαν 1.199 απόπειρες και 289 αυτοκτονίες εν ενεργεία προσωπικού.
Σύμφωνα με τον κ. Ράντη, στις ΗΠΑ αυτοκτονούν κατά μέσο όρο 20 βετεράνοι κάθε μέρα (18% του συνόλου των αυτοκτονιών ενηλίκων). Από αυτούς η πλειονότητα (67%) αυτοκτονεί με τη χρήση πολυβόλου όπλου, ενώ το 65% των αυτοχείρων είναι ηλικίας άνω των 50 ετών. “Το 47,1% των βετεράνων έχουν εμπειρία αυτοκτονίας ή τραυματικού θανάτου συναδέλφου. Αυτοί έχουν διπλάσια πιθανότητα να εμφανίσουν αυτοκτονικό ιδεασμό σε σχέση με βετεράνους, που δεν είχαν ανάλογη εμπειρία (9,9% έναντι 4,3% αντίστοιχα)” ανάφερε στην ομιλία του ο κ. Ράντης.
Στο Ηνωμένο Βασίλειο, σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε ο κ. Ράντης, τα ποσοστά αυτοκτονιών στις ένοπλες δυνάμεις είναι χαμηλότερα σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό. Στη χώρα αυτή το 52% των αυτοχείρων αυτοκτόνησαν με απαγχονισμό ή ασφυξία και το 17% με πυροβόλο όπλο.
Όσον αφορά τις ολοκληρωμένες αυτοκτονίες (όχι απόπειρες) στις ελληνικές ένοπλες δυνάμεις, αν και δεν έχουν δημοσιευθεί στοιχεία από κάποιον επίσημο φορέα, σύμφωνα με πληροφορίες από τον έντυπο και ηλεκτρονικό Τύπο, οι περισσότερες αυτοκτονίες κατ΄απόλυτο αριθμό σημειώθηκαν το 2000 (10) και το 2007 (10) και οι λιγότερες το 2014 (λιγότερες από δύο), ενώ το 2016 σημειώθηκαν τέσσερις και το 2017 έξι. Σύμφωνα με στοιχεία Επιτελικής Μελέτης του ΓΕΕΘΑ/ΔΥΓ του 2006 οι περισσότερες αυτοκτονίες στις ένοπλες δυνάμεις ήταν στο στρατό ξηράς με ετήσιο μέσο όρο τις έξι (7,05/100.000 πληθυσμού).
Χαρακτηριστικά του αυτόχειρα στρατιωτικού
Ο κ. Ράντης, επικαλούμενος ξένες μελέτες, ανέφερε οι περισσότεροι αυτόχειρες στις ένοπλες δυνάμεις είναι άντρες, οι περισσότεροι από τους μισούς (56% είναι άγαμοι), ενώ το 52% είχαν ένα παιδί μικρότερο των τεσσάρων ετών και το 83% λιγότερα από τρία παιδιά. Η καταγωγή των αυτοχείρων είναι κυρίως αστική (81%) ενώ το 52% επιλέγει να αυτοκτονήσει με τη χρήση πυροβόλου όπλου. Σε ποσοστό 70% αυτοκτονούν το πρωί, εν υπηρεσία, εντός στρατοπέδου.
Προειδοποιητικά σημάδια της επικείμενης αυτοκτονίας, σύμφωνα με τον κ . Ράντη, είναι:
-Η αλλαγή διάθεσης και συμπεριφοράς με αισθήματα ενοχής, ντροπής, αυτομομφής και απαισιοδοξίας.
-Η επίταση βιωμάτων μοναξιάς, έλλειψης υποστήριξης, απελπισίας, αχρηστίας και ετεροκαθορισμού.
-Η αλλαγή των συνηθειών φαγητού, ύπνου, σεξουαλικής δραστηριότητας
-Οι καταθλιπτικές προτιμήσεις στη μουσική, την ποίηση και άλλες τέχνες.
-Η κοινωνική απόσυρση ή άρνηση προσφερόμενων νέων θέσεων.
-Η πρόσφατη αποτυχία ή απώλεια.
“Τα μέτρα πρόληψης ξεκινούν από τον ίδιο το στρατιωτικό και φτάνουν μέχρι τις ανώτερες βαθμίδες της ιεραρχίας. Η εμπλοκή του στρατιωτικού ιατρού ξεκινά από το επίπεδο της Μονάδας” ανέφερε ο κ. Ράντης, επισημαίνοντας ότι από 1-1-2016, καθιερώθηκε με διαταγή η εξέταση από ψυχολόγο ή ψυχίατρο κατά την Ετήσια Περιοδική Εξέταση των στελεχών.
